|
Stosunki wodne
Gmina Kozienice zaliczana jest do jednostki hydrogeologicznej "region mazowiecki", "podregion środkowomazowiecki".
W podregionie środkowomazowieckim wyróżnił J. Malinowski (1986) rejon doliny środkowej Wisły, użytkowe poziomy wodonośne występują tu w utworach czwartorzędu i trzeciorzędu. Wody czwartorzędowego poziomu wodonośnego występują w piaskach, żwirach rzecznych i fluwioglacjalnych. Zwierciadło ich, przeważnie swobodne, występuje na głębokości od kilku do 20 m. Wody tego poziomu wykazują lokalnie łączność hydrauliczną z wodami poziomu trzeciorzędowego oraz są w kontakcie hydraulicznym z wodami powierzchniowymi. Przeważająca część studni wierconych i kopanych ujmuje wody poziomu czwartorzędowego. Wydajność studni wierconych waha się od 0,5 m³/h do 216 m³/h. Miąższość tego poziomu wynosi od 20 do 40 m; między Dęblinem a Kozienicami wzrasta ona do 60 m (Malinowski J., Płochniewski Z. 1988).
Mapa hydrogeologiczna Gminy Kozienice, wg Mapy Hydrogeologicznej Polski 1:200 000, ark. Radom (1988)
 Objaśnienia:
Wodonośność potencjalna wyd. typowego otworu studziennego m³/h
 10-30
 30-70
 70 - 120
 >120
 gr. regionów
 Region mazowiecki
 Rejon doliny Środkowej Wisły (Podregion Środkowomazow.)
 Podregion Południowomazowiecki
Głębokość pierwszego użytkowego poziomu wodonośnego, m.
20 - 40 interwały głębokości
 hydroizohipsy, m n.p.m.
Główne użytkowe poziomy wodonośne.
 w trzeciorzędzie
w czwartorzędzie
w kredzie górnej
 Granice gminy
W utworach czwartorzędowych występują wody słodkie o zawartości suchej pozostałości do 498 mg/l, miękkie, lekko zabarwione i mętne na skutek wytrącenia się związków żelaza, którego zawartość dochodzi do 5,4 mg/l, przeważnie zanieczyszczone bakteriologicznie (Płochniewski Z. 1974). Ważna jest ochrona tego poziomu przed zanieczyszczeniami, ze względu na brak warstw nieprzepuszczalnych, izolujących go od wpływów z powierzchni terenu. Dlatego lokalizacja wszelkich składowisk odpadów przemysłowych i komunalnych nie może być przypadkowa i musi być poprzedzona dokładnymi badaniami warunków gruntowo - wodnych.
Wody trzeciorzędowego poziomu wodonośnego występują w utworach piaszczystych, wykształconych w postaci piasków drobnoziarnistych i pylastych miocenu i oligocenu oraz w utworach węglanowych i piaskowcowych paleocenu. Nie tworzą one jednolitego poziomu; poszczególne warstwy przedzielone są warstwami nieprzepuszczalnymi. Zwierciadło wód w utworach trzeciorzędowych, oddzielonych od wód poziomu czwartorzędowego, jest napięte. Natomiast w przypadku braku warstwy izolującej występuje zwierciadło swobodne. Wody tego poziomu występują na głębokości 20 - 60 m. Wydajność studni waha się od 36,9 m³/h do 60 m³/h (Malinowski J., Płochniewski Z. 1988, Mapa Hydrogeologiczna Polski 1 : 200 000). Wody tego poziomu wykazują łączność hydrauliczną z wodami poziomu czwartorzędowego. Są to wody słodkie, miękkie i średniotwarde, o mineralizacji dochodzącej do 898 mg/l, lekko zabarwione i mętne, zawartość związków żelaza dochodzi do 1,8 mg/l (Płochniewski Z. 1974). Pod względem bakteriologicznym nie budzą zastrzeżeń; miano Coli wynosi powyżej 50 (Mróz A. 1984).
W części gminy, na południe od Kozienic, należącej do podregionu południowomazowieckiego, występują wody w trzech poziomach wodonośnych. Oprócz trzeciorzędowego i czwartorzędowego występuje tu kredowy poziom wodonośny. W utworach kredowych występują wody podziemne, szczelinowe i szczelinowo - warstwowe o zwierciadle napiętym, nawiercanym na głębokości od 69,4 m do 132 m pod powierzchnią terenu. Zwierciadło ich stabilizuje się na głębokości od 0,0 m do 18,0 m. Wydajność studni waha się od 8,0 m³/h do 115 m³/h; uzależniona jest od stopnia spękania masywu kredowego (Malinowski J., Plochmewski Z. 1988, Mapa Hydrogeologiczna Polski 1 : 200 000). Wydajność spada ze wzrostem głębokości występowania utworów kredowych. Wody poziomu kredowego są słodkie, o zawartości suchej pozostałości od 433 mg/l do 750 mg/l, miękkie lub średnio twarde, o twardości wyłącznie węglanowej, lekko zabarwione i przeważnie mętne. Zawartość związków żelaza dochodzi do 2,4 mg/l, pod względem bakteriologicznym nie budzą zastrzeżeń (Mróz A. 1984). Wykonane ostatnio badania wykazały, że część osadów zaliczanych do kredy górnej jest wieku paleoceńskiego. Z tego wynika, że wody podziemne występujące w utworach kredy górnej i paleocenu są w kontakcie hydraulicznym, a więc należy mówić o kredowo - paleoceńskim poziomie wodonośnym.
Zasoby odnawialne wód podziemnych w utworach czwartorzędowych wynoszą 2-3 l/s/km² (Mróz A. 1984). Zasoby wód podziemnych w pełni pokrywają zapotrzebowanie gminy na wodę. Niepokojącym zjawiskiem jest obniżanie się zwierciadła wód podziemnych w wyniku ich eksploatacji przez przemysł i gospodarkę komunalną.
Gmina leży w lewobrzeżnej części dorzecza Wisły. Ku Wiśle płyną: Krypianka, Zagożdżonka wpadająca do dawnego koryta Wisły zwanego Łachą oraz Radomka. Północna i zachodnia część gminy jest odwadniana przez Radomkę, południowo - zachodnia przez Narutówkę - prawobrzeżny dopływ Radomki. Środkowa, południowa i wschodnia część gminy jest odwadniana przez Zagożdżonkę oraz Krypiankę i Kanał Gniewuszowsko - Kozienicki, zbierający wody z rowów melioracyjnych. Południowo - wschodnia część gminy jest odwadniana przez ciek bez nazwy, uchodzący do Kanału Gniewuszowsko - Kozienickiego. Na obszarze Łaszówka - Świerże Górne występuje kilka rozległych zagłębień bezodpływowych. Naturalne zbiorniki wodne to jeziora zakolowe w starorzeczach Wisły. Największe z nich to: Jezioro Opatkowickie i Jezioro Kozienickie (Mapa Topograficzna Gminy Kozienice 1 : 25 000). Sztuczne zbiorniki wodne to stawy hodowlane w Kozienicach o powierzchni 40 ha i w Opatkowicach. Na terenie gminy występują dwa zbiorniki retencyjne: Hamernia (Kozienice) na rzecze Zagożdżonce - o powierzchni 0,97 ha i pojemności 11 000 m³ oraz Janików na Krypiance - o powierzchni 1 ha i pojemności 59 000 m³ (Mityk J. 1988).
Wschodnią granicę gminy stanowi Wisła, która ma tutaj nieregularne koryto, meandruje i rozdziela się na szereg odnóg. Na rzece występują kępy i małe, piaszczyste wyspy, często zmieniające swój kształt i rozmiary. Koryto Wisły jest na znacznych odcinkach obwałowane wałami o wysokości 4 - 6 m (Kolago C. 1967.). W okolicy Kozienic szerokość koryta rzeki wynosi około 875 m. Następnie zwęża się ono do 375 m w Świerżach Górnych. Poniżej Świerży koryto rozszerza się, do 750 m przy granicy gminy.
Wymienione rzeki mają reżim umiarkowany z gruntowo - deszczowo - śnieżnym zasilaniem, z wezbraniami wiosennymi i letnimi. Duże amplitudy wahań spowodowane są małą retencją tych obszarów i dużymi stratami wody na parowanie. Ze względu na powolny spływ wód (nizinny charakter zlewni) wahania przepływów codziennych nie są duże, jednak nieregularność przepływów średnich jest znaczna. Rzeki te odznaczają się bardzo głębokimi niżówkami w okresie letnim i jesiennym (Dynowska I. 1972).
Wody powierzchniowe rzek są I, II i III klasy czystości. Wisła na odcinku stanowiącym granicę gminy jest III klasy czystości. Wody o wysokim stopniu czystości prowadzi Krypianka. Radomka ma wody II klasy czystości. Zbiornik "Hamernia" na Zagożdżonce, z powodu niewielkiej eksploatacji (brak okresowego czyszczenia), ma wodę zanieczyszczoną powyżej dopuszczalnej normy. Wody chłodnicze z elektrowni "Kozienice" w Świerżach Górnych, odprowadzane do Wisły nie powodują szkodliwych zanieczyszczeń, gdyż składem fizykochemicznym nie różnią się od wód pobieranych z Wisły; mają tylko podwyższoną temperaturę (Czempińska Z. 1988).
opracowanie z 1995r.: Ewa Malec |
|
|
