|
Gleby
Na terenie gminy występują gleby litogeniczne i gleby hydrogeniczne. Gleby litogeniczne reprezentują: bielice, gleby bielicowe i brunatne oraz mady rzeczne. Gleby hydrogeniczne reprezentują: gleby bagienne, murszowe i czarne ziemie (Bednarek R., Prusinkiewicz Z. 1990).
Gleby Gminy Kozienice, wg Mapy Gleb Polski 1:300 000, ark. Radom (1957-1960)
 Objaśnienia:
Gleby bielicowe
 gl. wytw. z utworów żwirowych i kamienistych
gleby wytworzone z piasków
 luźne
 słabo gliniaste
 gliniaste
gleby wytw. z glin zwałowych (tzw. bielice) oraz z piasków naglmowych i naiłowych
 lekkie i średnie
 gl. wytw. z utworów pyłowych wodnego pochodzenia
Czarne ziemie
 wytw. z piasków (lekkie)
Gleby bagienne (błotne)
 gl. mułowo-bagienne (mułowo-błotne)
 gl. torfowe wytw. z torfów torfowisk niskich-dolinowych
 gl. torfowe wytw. z torfów torfowisk niskich-niedolinowych
Mady
 mady piaszczyste i piaski rzeczne
 mady lekkie, średnie oraz ciężkie
 piaski wydmowe
 granice gminy
Bielice występują jedynie pod lasami iglastymi; stanowią naturalne siedliska borów sosnowych.
Gleby bielicowe wytworzone są z piasków słabogliniastych i gliniastych luźnych, lekkich i średnich. Powstają z ubogich piasków kwarcowych, które są silnie przesortowane i przemodelowane eolicznie. Gleby bielicowe przemyte, odgórnie oglejone i przekształcone przez człowieka wykorzystane są jako grunty orne. Charakterystyczną cechą tych gleb jest występowanie bezpośrednio pod poziomem orno - próchniczym jaśniejszego poziomu eluwialnego oraz skały macierzystej. Odczyn gleb bielicowych jest przeważnie kwaśny i słabo kwaśny. Gleby te są mało urodzajne, należą do IVa, IVb oraz V klasy bonitacyjnej; zalicza się je do kompleksu gleb żytnio - ziemniaczanych oraz żytnio - łubinowych (Bednarek R., Prusinkiewicz Z. 1990).
Na terenach porośniętych przez lasy liściaste i mieszane występują gleby brunatne. W profilu tych gleb występuje poziom orno - próchniczy, poziom brunatnienia i skała macierzysta. W procesie glebotwórczym, w wyniku wietrzenia i rozkładu minerałów pierwotnych, dochodzi do powstania minerałów wtórnych ilastych i uwalniania się związków żelaza, które powlekają cienką otoczką cząstki glebowe, nadając glebie zabarwienie brunatne. Stopień odwapnienia i zakwaszenia w glebach brunatnych jest różny. Dlatego można wyróżnić gleby brunatne właściwe, wyługowane i kwaśne. Na omawianym obszarze dominują gleby brunatne wyługowane, wykształcone na piaskach gliniastych, glinach i lessach. Właściwości rolnicze gleb brunatnych są korzystniejsze niż gleb bielicowych, z możliwością uprawy pszenicy i buraka cukrowego. Oprócz terenów zajętych przez lasy liściaste i mieszane gleby brunatne występują sporadycznie (Uggla M., Uggla Z. 1979).
Mady rzeczne wykształciły się w dolinach rzecznych na aluwiach o różnorodnym składzie mineralnym i chemicznym oraz organicznym. Są to gleby wieloczłonowe, związane z warstwowym układem materiałów glebowych. W dolinach rzecznych występują mady rzeczne właściwe, odznaczające się słabo widocznym poziomem próchnicznym, mady rzeczne próchniczne z większą miąższością poziomu próchniczego tworzącego się przy współudziale bogatej roślinności darniowej, łęgowej lub olszowej oraz mady rzeczne brunatne w miejscach wyżej położonych, nie podlegających stałym zalewom. Mady są glebami żyznymi, wykorzystywanymi rolniczo (Bednarek R., Prusinkiewicz Z. 1990).
Do gleb hydrogenicznych należą gleby opadoglejowe i gruntowoglejowe oraz gleby bagienne reprezentowane przez gleby mułowe, gleby torfowe oraz gleby murszowe i czarne ziemie. Czarne ziemie powstały w procesie darniowoglejowym z bogatych w substancje organiczne osadów bagiennych i pojeziornych. Występują one wyspowo, najczęściej przy podmokłych zagłębieniach bezodpływowych oraz u podnóży dolin rzecznych (Bednarek R., Prusinkiewicz Z. 1991).
Z ogólnej powierzchni gminy, wynoszącej 23 511 ha, użytki rolne zajmują 9 401 ha (40% powierzchni gminy), w tym grunty orne - 7 264 ha (77%). Powierzchnia zasiewów wynosi 7 270 ha, w tym zboża podstawowe zajmują 4 077 ha, ziemniaki - l 300 ha. Plony zbóż podstawowych wynoszą średnio 29 q/ha, a ziemniaków 180 q/ha.
Struktura gleb według przynależności do klas bonitacyjnych (według danych Urzędu Miasta i Gminy w Kozienicach 1985)
Klasa I
Grunty orne, sady, ogrody - 69 ha
Łąki i pastwiska trwałe - 1 ha
Klasa II
Grunty orne, sady, ogrody - 713 ha
Łąki i pastwiska trwałe - 4 ha
Klasa IIIa
Grunty orne, sady, ogrody - 1 111 ha
Łąki i pastwiska trwałe - 82 ha
Klasa IIIb
Grunty orne, sady, ogrody - 794 ha
Łąki i pastwiska trwałe - 82 ha
Klasa IVa
Grunty orne, sady, ogrody - 894 ha
Łąki i pastwiska trwałe - 641 ha
Klasa lVb
Grunty orne, sady, ogrody - 1 181 ha
Łąki i pastwiska trwałe - 641 ha
Klasa V
Grunty orne, sady, ogrody - 2 656 ha
Łąki i pastwiska trwałe - 832 ha
Klasa VI
Grunty orne, sady, ogrody - 1 052 ha
Łąki i pastwiska trwałe - 321 ha
Najwięcej jest gleb należących do V, IVb, IIIa i VI klasy bonitacyjnej.
Na terenie gminy występują:
- obszary o przewadze gleb kompleksów żytnich, bardzo dobrego i dobrego oraz słabego i bardzo słabego;
- większe obszary leśne z enklawami użytków rolnych;
- w dolinach rzecznych przeważają gleby kompleksu pszennego dobrego (Narodowy Atlas Polski 1973)
Zagrożeniem dla gleb są hałdy i wysypiska elektrowni "Kozienice".
opracowanie z 1995r.: Ewa Malec |
|
|
